Czy wiesz, co jest istotą aktywnego i satysfakcjonującego życia? Poczucie sensu. Liczne badania wykazały, że osoby które uważają swoje życie za sensowne są znacznie szczęśliwsze od tych, które takiego sensu nie czują. Niby proste, a skomplikowane ;-) Na poczucie sensu składają się m.in. nasze działania, cele, decyzje oraz relacje, które nawiązujemy. No dobrze, ale co pozwala znaleźć sens? Według terapii ACT są to wartości.

To właśnie wartości motywują nas do podejmowania konkretnych działań, nawet w obliczu poważnych trudności osobistych. W tym ujęciu życie wypełnione sensem nie jest synonimem braku cierpienia. Co to oznacza w praktyce? Że nie musimy odkładać życia na później, tzn. do czasu pozbycia się …. [wpisz dowolny problem, z którym się borykasz]. Reasumując, wartości pomagają nadać życiu kierunek, który „zgubiliśmy” skupiając się na codziennym zmaganiu ze swoim bólem psychicznym.

Czym zatem są (a czym nie są) wartości?

 

• Wartości to kierunek, a nie cel – cele to rzeczy, które można uzyskać krocząc obraną przez siebie ścieżką, to pożądany efekt końcowy (np. awans zawodowy). Wartości to kierunek, w jakim chcielibyśmy się rozwijać, to niekończący się proces (np. chęć stania się wspierającym i opiekuńczym partnerem, pragnienie rozwoju osobistego).

 

• Wartości to nie uczucia – uczucia nie poddają się kontroli, przychodzą i odchodzą, na wybór kierunku można natomiast mieć wpływ. Wiele osób doświadcza uczucia spełnienia, gdy ich działania są zgodne wybranymi wartościami. Nie oznacza to jednak, że wartości są tożsame z uczuciami (a tym bardziej, że są gwarancją dobrego samopoczucia). Przykładowo, ceniąc sobie wartość rodzicielstwa, można doświadczyć w nim nie tylko radości, satysfakcji, ale też poczucia bezsilności, strachu.

 

• Wartości to nie przyszłość – wartości pozwalają osadzić się w rzeczywistości ponieważ działają nagradzająco „ tu i teraz”. Już w chwili obrania danej wartości wyruszasz w drogę cenioną przez siebie ścieżką. Dzięki wartościom twoje życie nabiera „witalności”. Jest to droga, która nie ma końca.

 

• Wartości są zawsze perfekcyjne – nie można ich jednoznacznie ocenić jako „lepsze” lub „gorsze”. Każdy z nas może cenić sobie odmienne wartości, co jest zupełnie naturalne. Wartości pozwalają kroczyć wybraną przez siebie ścieżką i mierzyć postęp na tej drodze.

 

Jak określić własne wartości?

 

Ćwiczenie 1

„Mój własny pogrzeb”

Ciekawym, skutecznym (i dość osobliwym :-)) ćwiczeniem jest wyobrażanie sobie własnego pogrzebu. Pozwala to dość szybko zidentyfikować wartości, które są dla nas kluczowe.

Zamknij oczy i przez kilka minut skup się na swoim oddechu. Wyobraź sobie, że umarłeś, ale jesteś obecny „duchem” na swoim pogrzebie. Słuchasz mów pogrzebowych, które wygłaszają twoi najbliżsi, przyjaciele, koledzy z pracy.

Co chciałbyś usłyszeć na swój temat? Jak chciałbyś być zapamiętany? Niech to będą dokładnie takie słowa, jakie pragnąłbyś usłyszeć. Bądź śmiały. Zastanów się nad tym, co chciałbyś najmocniej manifestować swoim życiem. Poczuj atmosferę, która towarzyszy tej podniosłej chwili.

To, w jaki sposób chciałbyś być zapamiętany po śmierci, jest prawdopodobnie tym, co w tej chwili najbardziej cenisz (czyli twoimi wartościami).

 

Ćwiczenie 2

„10 obszarów wartości”

 

Zastanów się nad dziesięcioma podstawowymi obszarami wartości, które mogą mieć dla ciebie mniejsze lub większe znaczenie, a następnie zapisz swoje odpowiedzi (pamiętając czym są, a czym nie są wartości).

 

Partnerstwo/związek intymny

Możesz nie być aktualnie w związku, a mimo to udzielić odpowiedzi na poniższe pytania. Pamiętaj, żeby skupić się na sobie, a nie pisać o cechach, które chciałbyś widzieć u partnera. Jakim partnerem chciałbyś być? Jaki związek chcesz zbudować? W jakiego rodzaju aktywność chciałbyś się zaangażować z tą drugą osobą?

 

Rodzina

Jakim/jaką chcesz być bratem/siostrą, synem/córką, ojcem/matką? Jakie przymioty chciałbyś wnieść do tych związków?

 

Przyjaźń

Co znaczy dla ciebie bycie dobrym przyjacielem? Gdybyś był „idealnym sobą”, jak odnosiłbyś się do swoich przyjaciół? Jaką przyjaźń chcesz budować? W jakiego rodzaju aktywność chciałbyś się zaangażować ze swoimi przyjaciółmi?

 

Kariera/praca

Jaki rodzaj pracy chciałabyś wykonywać? Jakim chciałbyś być pracownikiem lub pracodawcą? Jakie umiejętności pragniesz rozwijać? Co by sprawiło, że twoja praca nabrałaby dla ciebie sensu (nawet jeśli jej nie lubisz)?

 

Edukacja/rozwój osobisty

Co najbardziej cenisz w nauce, edukacji lub szkoleniach? Z jakiej dziedziny chciałbyś zdobyć wiedzę, jakie mieć umiejętności? Jaką ścieżką edukacyjną byłbyś zainteresowany?

 

Rekreacja, zabawa i czas wolny

Jakim hobby jesteś zainteresowany? Jak chciałbyś się relaksować? Co oznacza dla ciebie dobrą zabawę? Na jakie rodzaje aktywności chciałbyś mieć więcej czasu? Jakie formy sztuki cię interesują?

 

Duchowość

Różni ludzie w odmienny sposób odczytują duchowość. Może dotyczyć ona kontaktu z naturą, tańca, medytacji, ćwiczeń bądź religii. Znaczenie, którego się trzymasz jest w porządku. Co jest dla ciebie ważne w tej sferze? Jakiego rodzaju praktyką duchową jesteś zainteresowany?

 

Życie w społeczeństwie

Jakie grupy interesu, organizacje chciałbyś wspierać lub się zaangażować w ich działalność? Dlaczego te działania są dla ciebie istotne?

 

Środowisko i natura

W jakim otoczeniu chciałbyś spędzać więcej czasu? Jak chciałbyś zadbać, zmienić albo przysłużyć się różnorodnym środowiskom, z którymi masz kontakt (np. środowisko naturalne, praca i dom)? Jakimi aktywnościami na świeżym powietrzu byłbyś zainteresowany?

 

Zdrowie i ciało

Jak chciałbyś zatroszczyć się o swoje ciało i/lub poprawić swój stan zdrowotny? Jaką aktywnością w tej sferze byłbyś zainteresowany? Jak zamierzasz zadbać o swoje zdrowie, jeśli chodzi o sen, odżywianie, ćwiczenia?

 

Prawdopodobnie niektóre z wymienionych obszarów okazały dla ciebie ważniejsze od pozostałych. Być może uświadomiłeś sobie, że niektóre z nich zaniedbałeś. Jakakolwiek jest twoja odpowiedź, już teraz możesz zastanowić się, jak podjąć działania zgodne z cenionymi przez siebie wartościami. Ale o tym już wkrótce. Owocnych poszukiwań! 

 

Źródło:

Harris, R. Pułapka szczęścia. Jak przestać walczyć i zacząć żyć. Studio Astropsychologii, Białystok 2012.

Hayes, S.C., Smith, S. W pułapce myśli. Jak skutecznie radzić sobie z depresją, stresem i lękiem? GWP, Sopot 2016.

Hayes, S.C., Strosahl, Wilson, K.G. Terapia akceptacji i zaangażowania. Proces i praktyka uważnej zmiany. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2013.